Sta!

Artikelen

Veilige hechting als basis voor een zelfstandig en sociaal leven

Niet iedereen die een tuin heeft, houdt van die tuin of van tuinieren.  Zo ook houden niet alle ouders van opvoeden en/of van hun kinderen, ook al  zeggen ze van wel. In veel gevallen komt dat omdat ze zelf te veel beschadigd zijn.

Dit zijn enkele van de eerste zinnen uit het boek ‘Niemandskinderen, de gevolgen en verwerking van een onveilige jeugd’ van Carolien Roodvoets.

Mooie zinnen die duidelijk maken waar de basis ligt voor een onveilige hechting van kinderen. Een onveilige hechting die maakt dat kinderen geen veilige basis ervaren.

En die verantwoordelijk is voor het ontstaan van veel problematiek in het latere leven. Problemen als het zich moeilijk kunnen verbinden met anderen, moeite met vertrouwen (zowel van anderen als van zichzelf), moeite met risico nemen en nieuwe uitdagingen aangaan, maar ook met het ervaren, benoemen en hanteren van eigen emoties. Getraumatiseerde en onveilig opgroeiende kinderen houden meestal niet van zichzelf, maar ook niet van anderen, omdat ze zich vaak niet aan anderen kunnen binden. Ze ontwikkelen allerlei overlevingsstrategieen om zich staande te houden. Ze zijn bezig met overleven in plaats van leven.

Dit zorgt er vaak voor dat mensen die onveilig zijn gehecht ook weer kinderen grootbrengen die onveilig gehecht zijn.

In de praktijk tref ik wekelijks mensen die onveilig gehecht zijn. Vaak is het één van de eerste dingen die zich laat zien bij een tafel- of een familieopstelling met menselijke representanten. Meestal is er sprake van herkenning bij de client maar regelmatig ook van ontkenning als ze zien wat zich toont. Kinderen zijn namelijk onvoorwaardelijk loyaal aan hun ouders. Ze zijn tenslotte helemaal afhankelijk van hen. Andersom is dat vaak niet zo, ouders stellen voorwaarden aan hun liefde en aandacht. Dat kan functioneel zijn in het kader van de opvoeding, maar vaak zit er onder die verwachtingen ook een gemis van henzelf. Iets wat zij zelf nooit ontvangen hebben van hun ouders of wat zij zelf niet konden ontwikkelen of bereiken. Of een gemis van een broer, zus of een ander familielid. Vaak worden deze voorwaarden onbewust gesteld en zijn ze minder expliciet.

Overlevingsstrategieen die in de vroege jeugd ontstaan zijn en toen functioneel waren dragen mensen vaak hun hele leven met zich mee. Ze zijn heel sterk, ze waren immers functioneel en ze werkten altijd, vroeger. Het werkte altijd om mama of papa weer blij te maken en niet meer boos te laten zijn als ik heel erg mijn best deed, alles aanpakte en nooit liet zien dat ik zelf boos of verdrietig was.

Later in het leven leveren dergelijke strategieen vaak ook veel op maar op een gegeven moment werken ze minder goed en gaan ze tegen je werken. Ze zijn niet meer functioneel. Doordat je altijd zo je best doet en overal ja tegen zegt, wordt de werkbelasting te groog. Doordat je je emoties niet uit, gaan ze onder water verder en leiden ze vaak tot frustratie, irritatie en ongenoegen. Tot emoties die in de weg staan in zowel privé- als werksituaties.

Gelukkig kun je je ook later in het leven binden aan iemand die je helemaal kunt vertrouwen en bij wie je het veilig kunt voelen om je te hechten. Iemand die je kan helpen om te veranderen, om risico’s te nemen en om te onderzoeken wat je mogelijkheden zijn. Die persoon kan een goede vriend of vriendin zijn maar ook een coach of psycholoog.

Met een behandeling als EMDR kunnen traumatische ervaringen, ook als ze oud zijn, beter worden verwerkt en kunnen ze een groot deel van hun lading verliezen. In combinatie met een systemische benadering kan dieper inzicht worden verkregen in de redenen waarom je steeds opnieuw in dezelfde valkuilen trapt en vastloopt. Dergelijk inzicht kan uiteindelijk ook preventief werken en voorkomen dat patronen zich herhalen.

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Online opstellingen met mensen: Wat werkt dat mooi!

Na mijn meer dan positieve ervaringen met online tafelopstellingen heb ik de stap gemaakt naar online opstellingen met menselijke representanten.

Eerst voorzichtig uitproberen en uittesten en daarna de eerste experimenten met een grotere groep representanten. Prachtig om te ervaren hoe goed het werkt en hoe vergelijkbaar het is met het live werken met een groep representanten. Zowel de vraagsteller, representanten als  toeschouwers ervaren vergelijkbare sensaties als in een ‘offline’ opstelling.

Deelnemers gaven aan dat het een waardevolle aanvulling is op online, individuele ‘tafelopstellingen’. Het heeft een meerwaarde, een extra laag die we ook zien in een live opstelling.

Online werken is geen doel op zich, maar kan een mooie aanvulling zijn op sessies waarbij je mensen rechtstreeks aan kunt kijken. Prettig als mensen ver weg wonen, weinig tijd hebben, beperkingen hebben of ziek zijn. Ook kan het door cliënten, om verschillende redenen als veilig worden ervaren om vanuit hun eigen huis te werken of niet te hoeven reizen. Drempelvrees wordt vaak snel overwonnen als je zelf een keer hebt ervaren hoe het werkt online en dat geldt zowel voor begeleiders/behandelaars als voor cliënten.

In zekere zin is online werken ook live, face to face, maar dan anders. Het vergt een andere manier van uitvragen, van begeleiden en vraagt extra aandacht voor de techniek. De internetverbinding moet goed zijn, net als de camera en het geluid. En dat geldt zowel voor jou als begeleider als voor de cliënt.

Ik heb hiervoor mijn eigen systeem ontwikkeld samen met Francisca Frenks van www.XWebinar.nl . Een systeem dat geweldig werkt voor zowel online tafelopstellingen als voor online opstellingen met mensen als representanten.

Wil je meer weten van deze wijze van online opstellen, of wil je het zelf eens ervaren, ik hoor graag van je.

Rob de Leeuw

06.3732.4426

robdeleeuw@hetnet.nl

Training Online Opstellingen 2.0

Mooi om te zien dat steeds meer mensen ook online gaan werken. En dan niet als doel op zich, maar als welkome aanvulling op de reguliere face to face zorg. Zeker nu steeds meer blijkt dat dat onderdeel wordt van het nieuwe normaal.

Binnen de GGZ, de medische en de paramedische zorg is en wordt de laatste tijd steeds meer geëxperimenteerd met online behandelen. In de meeste gevallen werkt het heel goed, al vergt het wel de nodige aanpassingen.

Mijn ervaringen met online behandelen, coachen en opstellingen zijn heel positief. Ik wil hier graag mijn ervaringen delen met online opstellingen. Zowel tafelopstellingen, klassieke familieopstellingen, als traumaopstellingen (IZR/IoPT) werken ook heel goed online.

En wat heel mooi is: positieve ervaringen hebben de overhand. Het is anders en er zijn uitdagingen, maar er zijn vooral ook veel voordelen aan het online behandelen.

Zo is de concentratie en de focus van deelnemers aan een online opstelling mogelijk nog groter dan live, is het overzicht van wat er in de opstelling gebeurt voor iedereen gelijk en optimaal en lijkt de informatie uit de opstelling soms dieper binnen te komen.

Deelnemers, zowel vraagstellers, representanten als toeschouwers hebben vergelijkbare ervaringen als in een live opstelling, wanneer je elkaar kunt aanraken.

Voor online opstellingen heb ik mijn eigen systeem ontwikkeld samen met Francisca Frenks van XWebinar. Een systeem dat geweldig werkt voor zowel online tafelopstelingen als voor online opstellingen met mensen als representanten/resonanten.

Door verschillende behandelaars en begeleiders van opstellingen ben ik benaderd om mijn ervaringen met het online werken te delen. Ik heb hier een korte training voor ontwikkeld waarin zowel aandacht is voor de techniek, de inhoud als tips en tricks voor het optimaal online werken met opstellingen. Je leert en ervaart wat het is om een online opstelling te doen, individueel en met menselijke representanten of resonanten.

Nadere informatie over de training vind je op mijn website: www.sta-1.nl.

Heb je interesse, wil je meer weten van deze wijze van online opstellen, of wil je het zelf eens ervaren, ik hoor graag van je.

Rob de Leeuw

06.3732.4426

www.sta-1.nl

robdeleeuw@hetnet.nl

 

Leven zonder paniek

Angst kan functioneel zijn om te overleven maar meestal is dat niet zo en kan het belemmeren in je functioneren. Soms kan die angst zelfs omslaan in blinde paniek. In dat geval is er steeds minder sprake van ongehinderd functioneren en worden steeds meer situaties vermeden. Vooral situaties die in verband worden gebracht met eerdere angstige situaties. In veel gevallen zijn die situaties lang geleden en lijken ze bijna vergeten.

EMDR en EFT zijn  zeer effectief om angst en paniek tegen te gaan en vergt meestal geen lange therapie. Door de EMDR en EFT worden de angstige herinneringen afgezwakt en neutraler. Hierdoor leidt het denken aan een angstige situatie niet steeds opnieuw tot paniek en wordt het leven vrijer. Minder situaties hoeven te worden vermeden.

In combinatie met systeemtherapie kan in korte tijd meer inzicht worden verkregen in de achtergrond van de angst en kun je meer handvatten krijgen om anders om te gaan met situaties die angst kunnen veroorzaken. Zo kan worden voorkomen dat toekomstige situaties zullen leiden tot angst en paniek. EMDR, EFT en systeemtherapie zijn kortdurend en versterken elkaar.

Wil jij ook graag van je af van je angsten en paniek? Met deze aanpak lukt dat binnen vijf sessies.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Ik hoor graag van je,

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Vakantie: Ruimte voor traumatische ervaringen

Waarom ervaren veel mensen stress tijdens of kort na de vakantie en waarom zie je vaak dat mensen juist dan vaank hulp zoeken voor psychische problemen? Het lijkt zo tegenstrijdig, je zou dan juist moeten ontspannen.

Als kind krijg je een plek in het gezin en ontwikkel je strategieën om als kind gezien te worden en liefgehad te worden, er te mogen zijn. Lange tijd kunnen deze strategieën functioneel zijn maar op een gegeven moment werken ze niet meer en kunnen ze zelfs tegen je gaan werken. Kun er door in een burn-out of een depressie raken.

Er moeten dan andere strategieën worden ontwikkeld, strategieën die dienstbaar zijn aan jou en jou sterker maken. In de praktijk blijkt het niet makkelijk om die te ontwikkelen en ze vast te houden. Kenmerk is namelijk dat ze ingaan tegen de eerder gehanteerde strategieën en dat geeft een schuldgevoel naar het systeem van herkomst.

Ook moet je voortdurend alert blijven om de nieuw geleerde strategieën vast te houden. Onder perioden van stress, maar ook in perioden van ontspanning, ben je geneigd terug te vallen op de oude, bekende (overlevings)strategieën. Die werkten namelijk altijd en kosten geen moeite.

Dit kan opbreken in tijden van ontspanning, zoals tijdens vakantie en kan bijdragen aan het ontstaan van stress-gerelateerde problemen.

Met systeemtherapie kan in korte tijd inzicht worden verkregen in strategieën die niet meer functioneel zijn, waarom ze dat niet meer zijn, waar ze vandaan komen en wat mogelijke functionele strategieën zijn waar je aan kunt werken.

Door in te gaan tegen de oude bekende patronen kun je sterker worden en groeien als mens. Systeemtherapie is kortdurend en bijzonde effectief.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Rob de Leeuw.

T:  06.3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Wil jij ook van je faalangst af?

Veel mensen zijn bang voor gezichtsverlies en worden daardoor bang om te falen. Je wil laten zien dat je het zelf kunt en je wil jezelf en anderen niet teleurstellen. Daardoor ga je al snel in de “wat als het niet lukt modus” zitten. Je maakt je druk om dingen waar je geen invloed op hebt, zoals de gedachten van anderen. Een van de dingen die je meteen kan doen is: ‘Je niet druk maken over dingen waar je geen invloed op hebt en je concentreren op de dingen waar je wel invloed op hebt.’

In de stress raken of angstig worden omdat je iets niet kent of begrijpt, is een veel voorkomend probleem. Je denkt dan al snel dat je het toch niet kunt of dat het te moeilijk voor je zal zijn.

EFT en EMDR zijn krachtig hulpmiddelen om faalangst te bestrijden en vergt meestal geen lange therapie. In combinatie met systemische coaching en counseling kan meer inzicht worden verkregen in achterliggende factoren en zo de oorzaak worden aangepakt

Wil jij ook graag van je faalangst af? Met mijn aanpak lukt dat binnen vijf sessies.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Ik hoor graag van je,

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Accepteer je trauma

Bijna iedereen heeft traumatische ervaringen meegemaakt, gebeurtenissen die overdonderend zijn en nauwelijks te verwerken. Niemand is daar trots op. Niemand is trots op seksueel misbruik, een ernstig ongeval, een ernstige ziekte, gepest te zijn of verwaarloosd...

Daarom worden dit soort ervaringen vaak weggestopt en probeer je ze zo snel mogelijk te vergeten. Jammer genoeg gaan ze daardoor vaak onderhuids een eigen leven leiden en spelen ze later in je leven op.

Vaak krijgen mensen later in hun leven last van steeds terugkerende problemen, lopen ze steeds in dezelfde valkuilen. Eerdere overlevingsstrategieën blijken dan niet meer te werken. De enige manier om traumatische ervaringen een plaats te geven is om ze aan te kijken, ze te accepteren. Pas dan kun je ze loslaten en kun je gaan leven zonder de last van dat verleden.

EMDR is zeer effectief om traumatische ervaringen te verwerken en vergt meestal geen lange therapie. Door de EMDR worden dergelijke ervaringen afgezwakt en neutraler en kan er aan worden gedacht zonder in paniek te raken.

In combinatie met systeemtherapie kan in korte tijd meer inzicht worden verkregen in de reden waarom deze gebeurtenis traumatisch was voor jou en kun je meer handvatten krijgen om in de toekomst anders om te gaan met vergelijkbare situaties. Zo kan worden voorkomen dat toekomstige situaties opnieuw zullen leiden tot een trauma.

EMDR en systeemtherapie zijn kortdurend, vullen elkaar aan en versterken elkaar.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Een basis voor paniek

Iedereen kent angst en dat is maar goed ook want angst kan functioneel zijn om te overleven en je grenzen te bepalen.

Jammer genoeg kan angst ook een eigen leven gaan spelen en zelfs omslaan in blinde paniek. In dat geval wordt de angst disfunctioneel en belemmert het je in je functioneren. Het kan je zodanig belemmeren dat je steeds moeilijker kunt functioneren in het dagelijks leven.

Zo kan het zijn dat je angstig wordt in grote gezelschappen, afgesloten ruimten of juist tijdens het wandelen in het bos. Wat niet bijdraagt aan een oplossing is dat mensen zich vaak schamen voor hun paniek en die daarom vaak wegstoppen als een soort geheim. Daardoor kan de angst je steeds meer in beslag gaan nemen en kunnen panieksituaties gaan generaliseren. Je ervaart dan in steeds meer situaties paniek en het dagelijks functioneren wordt steeds meer ingeperkt. In veel gevallen ontstaat er angst voor mogelijke nieuwe angstsituaties.

Tijdens de behandeling van angst en paniekstoornis merk ik geregeld, dat er iets onder de klachten lijkt te liggen, iets dat kan hebben bijgedragen aan het ontstaan van de klachten. Als dat past en een client staat er voor open, kan een systemische aanpak, bijvoorbeeld in de vorm van een tafelopstelling, vaak snel duidelijkheid geven over factoren die hebben bijgedragen aan het ontstaan van een angst/paniekstoornis. Dergelijk inzicht kan preventief werken en kan voorkomen dat iemand later opnieuw last krijgt van paniekaanvallen.

Een veelgebruikte en effectieve behandeling voor een paniekstoornis is EMDR.

Door de EMDR wordt de emotionele lading van situaties die leiden tot paniek in korte tijd afgezwakt en wordt het mogelijk aan die situaties te denken zonder in paniek te raken. EMDR en systeemtherapie zijn kortdurend, vullen elkaar aan en versterken elkaar.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Zwangerschap, geboorte en trauma

In de meeste gevallen verlopen de zwangerschap en de bevalling ongestoord en zonder grote complicaties.

Uit onderzoek in verschillende Europese landen blijkt echter dat 2 tot 9% van de vrouwen na de bevalling last krijgen van ernstige stressgerelateerde klachten (PTSS). Als belangrijke risicofactoren worden genoemd: negatieve ervaringen gedurende de bevalling, het bevallen via een keizersnede, gebrek aan ondersteuning en dissociatie. Daarnaast wordt gemiddeld 15% van de vrouwen depressief gedurende de eerste 12 maanden na de geboorte van een kind.  

Niet iedereen ervaart de zwangerschap of het krijgen van een kind als een trauma. Dit is onder andere afhankelijk van de wijze waarop mensen omgaan met stressvolle gebeurtenissen, de wijze waarop de zwangerschap tot stand is gekomen, de mate van sociale steun en eerdere traumatische ervaringen van de persoon zelf.

Een heftige gebeurtenis als een bevalling maar ook de zwangerschap zelf kunnen ook als trigger werken waardoor eerdere traumatische ervaringen worden geactiveerd. Je kunt dan opnieuw last krijgen van die oude, onverwerkte gebeurtenissen.

Als problemen bij de zwangerschap of een bevalling iemand zodanig in beslag blijven nemen dat zij moeite heeft met functioneren en genieten van het dagelijks leven, kan ondersteuning van buitenaf daarbij helpen.

Met een behandeling als EFT of EMDR kan de gebeurtenis beter worden verwerkt en kan het een groot deel van zijn lading verliezen. Hierdoor wordt het mogelijk om neutraler over de ervaringen te denken en te spreken. Het kan dan blijken dat onderliggende patronen en eerdere traumatische ervaringen een bijdrage leveren aan de ervaring van de zwangerschap en de bevalling. Door hier inzicht in te krijgen kun je sterker worden en je beter gaan voelen. Met EFT of EMDR kunnen ook onderliggende traumatische ervaringen worden geneutraliseerd en kunnen negatieve overtuigingen minder waar worden. In de meeste gevallen is een dergelijke behandeling kortdurend en effectief.

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Online opstellingen 2.0: verbluffend hoe het werkt op afstand

Crises kunnen ook leiden tot creativiteit, omdenken en verandering.

Binnen de ggz komen de online behandelvormen in een stroomversnelling en worden nu ook de voordelen gezien. Voorheen werden vooral de mogelijke nadelen gezien en benadrukt, maar nu blijken in veel gevallen de voordelen daar tegen op te wegen. Al blijft de drempelvrees.

Soms lees ik boze en bijna vijandige reacties als iemand zich te positief heeft uitgelaten over de voordelen van online behandelen. Alsof het ‘of-of’ is: ‘alleen face tot face of alleen online’, alsof online behandelen een doel op zich is.

Bovenstaande geldt ook voor systemisch werken: ‘het werkt als een klok, online!’

Tafelopstellingen, traumaopstellingen, familieopstellingen, structuuropstellingen: het werkt allemaal. Het is wel anders dan we gewend zijn, vereist creativiteit en aanpassingen, maar het werkt, ook op grote afstand.

En daarnaast biedt online werken veel voordelen: er is geen reistijd en er zijn geen reiskosten, afstand speelt geen rol meer, cliënten kunnen vanuit hun eigen vertrouwde ruimte werken en ervaren dat vaak als rustiger en veiliger. Ook zijn cliënten vaak meer geconcentreerd en gefocussed waardoor betekenis en boodschap meer lijken binnen te komen en beter beklijven.

Voor de duidelijkheid: ‘ook ik zie mensen liever in het echt en zie de voordelen van het elkaar recht in de ogen kunnen kijken, van optimale informatie over nonverbale signalen.’

Maar als dat lastig of onmogelijk wordt (door handicap, ziekte, afstand of een crisis), dan is online werken een hele mooie tweede optie. Een mooi alternatief dat ook veel voordelen biedt en kan worden gecombineerd met sessies face tot face.

Mijn ervaringen zijn tot nu toe heel positief, en dat geldt ook voor de meeste cliënten en collega’s.

Na het overwinnen van de drempelvrees worden ook de voordelen gezien en staat men vaak open voor volgende stappen online en dat geldt voor zowel cliënten als behandelaars.

Kortom: online werken is geen doel op zich maar het is een waardevol alternatief om achter de hand te hebben.

Samen met Francisca Frenks van Xwebinar heb ik een systeem ontwikkeld voor online opstellingen dat helemaal digitaal werkt en waar cliënten, representanten en ik blij van worden. Het is laagdrempelig, overzichtelijk en niet minder krachtig dan opstellingen face to face.

Heb je interesse of heb je nog vragen, neem dan gerust contact met me op en/of kijk op mijn website: www.sta-1.nl

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

 

Online behandelen van psychotrauma: Krachtig en ongekende mogelijkheden

Door Coronacrisis raakten veel ontwikkelingen in een stroomversnelling. Dingen die ik lang voor me uit had geschoven en heb uitgesteld konden nu  snel  worden gerealiseerd. Geholpen door ervaringen van collega’s binnen de ggz en daarbuiten heb ik de stap genomen om mijn diensten ook digitaal aan te bieden. En de resultaten zijn verbluffend.

Steeds meer internationaal onderzoek laat zien dat veel behandelingen in de ggz online net zo effectief zijn dan face to face behandelingen. Behandelingen voor angststoornissen, depressie, burn-out,  maar ook voor psychotrauma en psychose. Sterker nog: online werken biedt ook vele voordelen. Na overwinning van de eerste drempelvrees blijken clienten even tevreden of zelfs meer tevreden met een online behandeling dan een behandeling op locatie, is er minder uitval en ontstaat er ook online een goede relatie met de behandelaar.

Daarnaast levert online behandelen voor de client tijdwinst op, is het vaak laagdrempeliger om online hulp te zoeken en kan het als veiliger worden ervaren om vanuit eigen huis te werken.

Opvallend is dat er weinig contraindicaties zijn om online te behandelen. Met enige creativiteit zijn veel behandelingen digitaal te realiseren. Traumatherapie, behandeling van verslaving, van ouderen, jongeren, mensen met autisme.

En ook systemisch werken, EFT en EMDR kunnen prima online. Door het werken online blijken mensen vaak nog meer geconcentreerd, gemotiveerd en betrokken.  Wat ik terugkrijg van clienten is dat de effectiviteit vergelijkbaar is met het face to face werken. Ook zijn er vaak meer mogelijkheden op afstand en digitaal. Maar zoals met alles: je moet ze wel zien en er voor open staan.

Gecombineerde ofwel blended behandelingen (fysiek op locatie gecombineerd met online) zijn waardevol. Afstand of een gebrek aan tijd is dan nauwelijks meer een probleem.

Ik heb ondertussen hele goede ervaringen met online werken, sta jij er ook voor open?

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Trauma en Burn-out

Het aantal mensen met burn-outs blijft stijgen, met name onder medewerkers in vaste dienst. Dat blijkt uit recent onderzoek van TNO. Eén op de zes werkenden heeft last van burn-outklachten en de kosten voor psychische problemen komen uit op vier miljard euro per jaar.

We weten dat het ontstaat als iemand langer dan zes maanden aan hevige stress wordt blootgesteld. Uit onderzoek blijkt dat factoren als autonomie, flexibiliteit, coping, sociale steun, leiderschap en beloning invloed hebben op het verminderen van hevige stress.  

De meeste mensen die te maken krijgen met een burn-out, zetten zich voor meer dan 100 procent in voor hun werk. Vaak nemen zij steeds meer werk aan om te laten zien dat ze kunnen presteren. 
Maar als er dingen veranderen in de situatie, waardering valt wet en/of ze raken controle kwijt, dan gaat het mis. Ze raken gefrustreerd en dat kan over gaan in boosheid, apathie en cynisme.

Bij een burn-out stapelt de stress zich steeds verder op. Je krijgt last van zowel lichameijke als emotionele klachten. Als reactie hierop trek je je vaak terug, zowel fysiek als emotioneel.
Bij trauma’s en burn-outs zien we vergelijkbare veranderingen in de hersenen. Veranderingen waardoor er concentratieproblemen ontstaan en men niet meer goed oplossingsgericht en flexibel kan werken. De emotieregulatie verstart en ze hebben last van aanpassingsproblemen. Andere kenmerken en symptomen die overeenkomen tussen trauma en burn-out zijn onder meer:

  • Blootstelling aan een traumatische gebeurtenis of een extreme stressfactor
  • Reageren met angst, hopeloosheid of afgrijzen;
  • Slaapproblemen en nachtmerries,
  • Depressie en terugtrekking,  
  • Stemmingswisselingen.
  • Situaties ontwijken die herinneringen oproepen aan de traumatische gebeurtenis

Hevige stress of een trauma kunnen ook als trigger werken waardoor eerdere traumatische ervaringen worden geactiveerd. Maar het kan ook zijn dat eerdere traumatische ervaringen bijdragen aan het ontwikkelen van een burn-out. Als je bijvoorbeeld door een zwaar ongeval onzeker bent geworden of als je als kind hebt geleerd om altijd overal ‘ja’ tegen te zeggen, dan ligt en burn-out al snel op de loer.

Met een behandeling als EMDR kunnen traumatische ervaringen beter worden verwerkt en kunnen ze een groot deel van hun lading verliezen. In combinatie met een systemische benadering kan dieper inzicht worden verkregen in de redenen waarom je steeds opnieuw in dezelfde valkuilen trapt en vastloopt. Dergelijk inzicht kan uiteindelijk ook preventief werken en voorkomen dat je later weer in die zelfde valkuil stapt.

Door dit inzicht kun je sterker worden en je beter gaan voelen. In de meeste gevallen is een dergelijke behandeling kortdurend en effectief.

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

W: www.sta-1.nl

 

 

Kanker als traumatische ervaring

Het krijgen van een levensbedreigende ziekte als kanker en de behandeling daarvoor wordt door veel mensen als traumatisch ervaren. Het heeft een grote impact op verschillende aspecten van kwaliteit van leven en leidt meestal tot een verlies van het gevoel van onkwetsbaarheid. Vroeger dacht je altijd dat het alleen anderen kon overkomen en nu ben jij aan de beurt.

Soms kunnen mensen aan niets anders meer denken dan aan de ziekte. De regelmatige controles gedurende de eerste jaren na de behandeling vormen vaak een bron van spanning maar voor anderen kan het wegvallen van die controles tot spanning leiden. Onschuldige symptomen worden meestal gelijk in relatie gebracht met een mogelijke terugkeer van de ziekte.

Niet iedereen ervaart het krijgen van kanker en de behandeling als een trauma. Dit is onder andere afhankelijk van de wijze waarop mensen omgaan met stressvolle gebeurtenissen, de mate van sociale steun, de soort, de locatie en het stadium van de kanker, de aard en de duur van de behandeling, maar ook eerdere traumatische ervaringen van de persoon zelf.

Als de ziekte en de (gevolgen van) de behandeling iemand zodanig in beslag blijven nemen dat hij of zij moeite heeft met functioneren en genieten van het dagelijks leven, kan ondersteuning van buitenaf daarbij helpen.

Met een behandeling als EMDR kan de gebeurtenis beter worden verwerkt en kan het een groot deel van zijn lading verliezen. Hierdoor wordt het mogelijk om neutraler over de ervaringen te denken en te spreken. Het kan dan blijken dat onderliggende patronen en eerdere traumatische ervaringen een bijdragen leveren aan het ervaren van de ziekte. Door hieraan te werken kun je sterker worden en je beter gaan voelen. In de meeste gevallen is een dergelijke behandeling kortdurend en effectief.

Rob de Leeuw.

T:  06-3732.4426

E:  robdeleeuw@hetnet.nl

Ontdoe je van de lagen die je als kind hebt aangebracht om te overleven

Bijna zijn hele leven houdt psycholoog Rob de Leeuw geheim dat hij als 13-jarige een maand in coma heeft gelegen. Dat komt hem duur te staan. Op z’n 55ste stort hij in. Het geheim heeft onbewust zijn leven overgenomen.

Als 13-jarige ontsnapt hij ternauwernood aan de dood. Een te hard rijdende Volvo schept hem, terwijl hij op zijn fiets, als eerste van een groep klasgenoten, een snelweg wil oversteken. Hij vliegt door de lucht en komt terecht op zijn hoofd, met een levensgevaarlijke kneuzing van zijn hersenstam tot gevolg.

Interview met Rob de Leeuw in de serie: 'De Stervelingen' van Fokke Obbema, 17 maart 2023

In een Tilburgs ziekenhuis ligt hij in coma, een maand lang. Zijn ouders laten hem ‘bedienen’, een katholiek sterfbedritueel. Maar Rob de Leeuw overleeft, met als eerste levensteken een handdruk op de tonen van popgroep Focus; de dwarsfluit van Thijs van Leer blijft hem de rest van zijn leven bij. Dat geldt ook voor de gevolgen van het ongeluk: fysiek herstelt hij vlot, psychisch torst hij het effect ervan decennialang mee.

Op het moment van de klap heeft de jonge puber een verre van eenvoudige jeugd achter de rug. Dat valt vooral terug te voeren op een eerder verkeersongeluk: dat van zijn vader, wanneer Rob nog maar acht maanden oud is. Bij een motorongeluk loopt zijn vader, verkoper van keukenapparatuur, een schedelbasisfractuur op. Dat leidt tot een persoonlijkheidsverandering: hij wordt ‘depressief, bozig en soms agressief’. Gevolg: vaak ruziënde ouders. Als oudste kind, zijn zusje is 4 jaar jonger, belandt Rob nogal eens tussen de strijdende partijen. Zijn moeder is afgestemd op de stemmingen van zijn vader, zelf richt hij zijn ‘voelhorens’ op haar: ‘Ik koos bijna automatisch haar kant, die van mijn vader vond ik heel onredelijk.’

Maatschappelijk begint hij aan een carrière als psycholoog. Na zijn Tilburgse studietijd komt hij bij het Universitair Medisch Centrum (UMC) Utrecht terecht, waar hij als docent en onderzoeker zo’n dertig jaar aan verbonden blijft. Zijn fascinatie geldt vooral de interactie tussen lichaam en geest en de menselijke veerkracht, ‘zonder me er bewust van te zijn hoezeer dat met mijn eigen geschiedenis te maken had’.

In 2015, op zijn 55ste, loopt hij vast in zijn werk en privé: ‘Ik werkte alleen nog maar en voelde hoe ik in een steeds groter isolement belandde. Al mijn zekerheden dreigden weg te vallen.’ Na het ongeluk lang te hebben verzwegen, keert die gebeurtenis als een boemerang bij hem terug.

Welke gevolgen had die vroege confrontatie met de dood?

‘In de eerste jaren erna vond ik het vooral erg voor mijn ouders. Zij hadden veel verdriet, omdat ik zo lang op het randje van de dood had gelegen. Zelf had ik er weinig aan overgehouden, dacht ik, want ik had vooral cadeaus gekregen en aandacht. Dat vond ik heel fijn, ik was dat niet gewend. Ik was ervan overtuigd dat ik er goed vanaf was gekomen, terwijl mijn ouders het zwaar hadden gehad. In mijn puberjaren heb ik me daarom niet tegen ze afgezet. Het ongeluk maakte dat ik mijn puberteit heb overgeslagen.’

Voelde u zich eenzaam in die jaren?

‘Ja, ik dacht altijd: anderen hebben het moeilijker. Ik had de neiging mezelf weg te cijferen. Dat had te maken met ons gezin, maar ook met het ongeluk. Na de coma moest ik weer leren bewegen, vooral de fijne motoriek kostte tijd. Praten ging me daardoor lange tijd moeilijk af, mensen verstonden me vaak niet omdat ik minder goed kon articuleren. Dat maakte me onzeker, wat ik als puber sowieso al was. Ook kreeg ik voortdurend de vraag: ‘Heb je er geestelijk niks aan overgehouden?’ Ik ontkende dan, maar dat viel natuurlijk niet te bewijzen. Op een gegeven moment is die vraag toch onder mijn huid gekropen.

‘Ik werd bang anders te zijn dan anderen, begon ook te geloven dat er echt iets met me aan de hand was. Mijn grootste angst werd dat dat in de openbaarheid zou komen. Dat duidelijk zou worden dat er iets beschadigd was in mijn hoofd, wat bij kneuzingen van de hersenstam ook daadwerkelijk kan gebeuren.

‘Als verschrikkelijk moment herinner ik me dat ik op het schoolplein stond met een neef en een meisje dat destijds een vriendinnetje van me was. Op een bepaald moment zei die neef tegen haar: ‘Je moet wel weten dat hij een ongeluk heeft gehad.’ Ik zakte door de grond. Ik nam me daarna voor: zoiets wil ik nooit meer meemaken.’

Hoe dacht u dat te bereiken?

‘Door het ongeluk te verzwijgen. Op de middelbare school kon dat niet, want iedereen wist ervan. Maar toen ik psychologie ging studeren, wilde ik een nieuwe start maken en af van mijn onderliggende onzekerheid. Op de universiteit heb ik er niemand meer over verteld. Alleen wat ik me niet realiseerde: iets wat een geheim wordt, wordt groter. Het ging tussen mij en anderen in staan, het maakte het moeilijker verbindingen aan te gaan. Maar daar was ik me niet van bewust.’

Door erover te zwijgen wilde u niet anders dan anderen zijn, maar daardoor voelde u zich juist anders?

‘Ja, het werkte averechts, maar dat ontdekte ik pas veel later. Het geheim beïnvloedde ook keuzen in mijn studie. Ik had voor psychologie gekozen om mensen te helpen, maar toch hield ik het me verdiepen in therapieën op afstand. Want ik was bang zelf in therapie te moeten. Dan zou aan het licht kunnen komen waar ik bang voor was: een bewijs dat er iets kapot was, een beschadiging in mijn hoofd, net als mijn vader was overkomen. Dus koos ik voor de onderzoeksrichting. Door me toe leggen op harde vakken hoopte ik meer zicht op mijn mogelijke beschadiging te krijgen. Ik wilde daarover wel kennis vergaren, maar durfde de directe confrontatie met mijn kwetsbaarheid niet aan. In die tijd kreeg ik last van de angst om door de mand vallen, het oplichterssyndroom.’

Sprak u ook in uw relaties met vrouwen niet over de impact van het ongeluk, zelfs niet in een vlaag van verliefdheid?

‘Nooit, ik hield het voor mezelf. Ik vond niet dat een ander dat hoefde te weten om mij te kunnen begrijpen. Dat geeft wel aan hoezeer het een geheim was geworden en hoezeer mijn vertrouwen in mijn medemens was geschaad. Ik durfde me niet open te stellen.’

Wanneer kwam daarin verandering?

‘Dat heeft tot mijn 55ste geduurd, toen ik vastliep in mijn werk en mijn relatie. Op de universiteit kreeg ik te maken met de ene na de andere reorganisatie. Ook was ik door managementtaken steeds verder af komen te staan van patiënten en studenten, wat me juist altijd energie had gegeven. Ik reageerde door nog harder te werken en te sporten, alles om te bewijzen dat ik goed genoeg was. Daardoor kreeg ik steeds minder tijd voor mijn vriendin en raakten we van elkaar verwijderd. Ook haar had ik nooit over de impact van het ongeluk verteld. Voor mijn gevoel stond ik er helemaal alleen voor.’

Leidde die crisis in uw werk en privé ertoe dat u hulp inriep?

‘Dat moest wel, ja, al was ik daar eigenlijk wars van. Ik behoor tot een naoorlogse generatie die met de paplepel ingegoten heeft gekregen dat je sterk moet zijn en je emoties moet beheersen. Dat geldt zeker voor mannen. Mijn vader was een gesloten boek, mijn moeder kon zich ook niet kwetsbaar opstellen, dus hoe had ik als kind kunnen leren mijn emoties te tonen? Eerst aan een psycholoog en later aan een coach durfde ik uiteindelijk toch te vertellen wat er was gebeurd. Die coach zei tegen me: ‘Met jou is niks mis.’ Op dat moment besefte ik, hoe vreselijk bang ik altijd daarvoor was geweest. Pas toen kon ik inzien dat die angst tussen mij en anderen was gekomen, kon ik het gaan loslaten.’

Nam u daarmee ook afscheid van het oplichterssyndroom?

‘Ja, ondanks mijn universitaire loopbaan als psycholoog, pijnlijk hè? Al die tijd heb ik gedacht dat ik niet goed genoeg was. Dat iemand zou kunnen zeggen: ‘Je moet wel weten dat hij een ongeluk heeft gehad.’ Na de psycholoog kwam ik terecht bij een workshop systemisch werken. De basis daarvan is: inzicht krijgen in en vooral ervaren wat er onder water bij je speelt; de patronen die in je jeugd zijn ontstaan, achterhalen aan de hand van familieopstellingen. Mijn mond viel open, er vielen allerlei kwartjes bij me. Wat is dit krachtig, wat gaat dit snel, wat is dit puur, dacht ik. Ik kon het haast niet bijhouden. Een weekend lang lag ik het op bed te verwerken. Gelukkig kon ik het met mijn vriendin delen, waardoor we weer bij elkaar zijn gekomen. Ik kan inmiddels beter vertrouwen op mijn gevoel en ook mijn kwetsbaarheid tonen, ondanks die valse start van mijn jeugd.’

U bent ook weggegaan bij het UMC Utrecht.

‘Toen ik mijn leidinggevende daar vertelde dat ik met systemisch werk in aanraking was gekomen, lachte ze schamper: ‘O ja, dat is iets met zakdoekjes, toch?’ Toen bedacht ik: ik ga mijn eigen pad. Ik ben aanvullende opleidingen gaan volgen en ben mijn eigen praktijk begonnen waarbij ik mensen help traumatische ervaringen te verwerken. Die houden mensen vaak lang voor zich, mijn ongeluk is daarvan een sterk voorbeeld. Wat ik heb geleerd, is hoe belangrijk het is je trauma’s en je overlevingsstrategieën te doorzien. De kunst is die niet langer onbewust voor je systeem van herkomst in te zetten, maar voor jezelf.’

Dat klinkt cryptisch.

‘Een voorbeeld: als je, zoals ik, als kind geleerd hebt anderen te behagen, levert je dat veel op. Iemand die altijd ‘ja’ zegt of ‘doe ik wel even’, wordt gewaardeerd. Maar na verloop van tijd word je iemand die niet ‘nee’ kan zeggen, zoals ik dat niet kon tijdens al die reorganisaties op de universiteit. Maar je moet dat wel leren. Waar het om gaat is je overlevingsstrategieën om te buigen naar leven, in plaats van overleven. Dus niet meteen anderen behagen, maar eerst de vraag stellen: is het voor mezelf belangrijk dit te doen? Dat is een belangrijk moment van overdenking: niet de verwachtingen van de buitenwereld worden dan leidend, maar wat leeft bij jezelf. De kunst is in te gaan zien hoezeer je door onbewuste processen wordt geleid, daarbovenuit stijgen en dan zelf te gaan leven.’

Is dat wat een mens te doen staat?

‘Ja, want dat stelt je in staat te leven vanuit je essentie, je kracht. Je moet proberen je te ontdoen van de lagen die je als kind hebt aangebracht om te overleven. Dan kom je uit bij het vrije kind. De kunst is vanuit die kern te leven, te vertrouwen op je gevoel. Door trauma’s sluiten mensen zich daar vaak vanaf, waardoor het verbinden met anderen moeilijk wordt. Dat is mezelf ook overkomen.’

Hoe kijkt u tegenwoordig tegen uw sterfelijkheid aan?

‘In toenemende mate heb ik het besef: het hoort erbij. Ik kijk er zachter naar, het is zoals het is. Dat geldt voor mijn verleden: ik verlang niet langer dat het anders was. En het geldt voor mijn toekomst: de dood die er ooit aankomt, hoort systemisch bezien nu eenmaal bij het leven.’

 

Back to Top